รู้หรือไม่? ต้อหินก็เกิดจากการใช้ยาได้

รู้หรือไม่? ต้อหินก็เกิดจากการใช้ยาได้

มียาหลายชนิดที่เป็นสาเหตุที่ก่อให้เกิดความดันตาสูงซึ่งอาการที่ตามมาคือภาวะต้อหินได้แก่ยาจำพวกสเตียรอยด์ (steroid) โดยสาเหตุใหญ่ๆแล้วมาจากการใช้ยาหยอดตาที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์  นอกจากนี้ก็เช่นยากิน ยาให้ทางเส้นเลือดยาที่ใช้สูดดม หรือฉีดเข้าลูกตา มีส่วนทำให้เกิดต้อหินทั้งแบบมุมเปิดและมุมปิดส่วนยากลุ่มอื่นเช่น ยาลดอาการซึมเศร้า หรือยาแก้แพ้อาจทำให้เกิดต้อหินมุมปิด 

ต้อหินมุมเปิด คืออะไร? 
โดยส่วนมากแล้วต้อหินที่เกิดจากการใช้ยามักจะพบแบบมุมเปิดมากกว่ามุมปิดผู้ที่ใช้ยาสเตียรอยด์ไม่จำเป็นว่าจะเป็นต้อหินทุกรายแต่มักมีปัจจัยเสี่ยงบางอย่างร่วมอยู่แล้วเช่น มีการเป็นโรคต้อหินมุมเปิดปฐมภูมิอยู่ก่อนแล้วหรือมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคต้อหินผู้ที่มีสายตาสั้นมากๆ ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานเป็นต้น 
โดยมากแล้วจะพบการเกิดต้อหินจากการใช้สเตียรอยด์ด้วยรูปแบบวิธีหยอดตาหรือยาฉีดเข้าลูกตาเข้าโดยตรงส่วนทางอื่นๆ เช่นการให้ยาทางเส้นเลือด หรือการสูดดมจะพบได้น้อยกว่า 
ปัญหาความดันตาสูงจากการใช้สเตียรอยด์มักจะพบได้ตั้งแต่เมื่อเริ่มใช้ยาไปประมาณ 2-3 สัปดาห์ ซึ่งโดยทั่วไปความดันตาจะกลับสู่ภาวะปกติเมื่อหยุดยาไปประมาณ 2-3 สัปดาห์ซึ่งเป็นในผู้ที่ใช้ยาเป็นระยะเวลาไม่นานนักมีส่วนน้อยที่ความดันตาจะสูงและไม่กลับสู่ภาวะปกติแม้จะหยุดยาแล้วก็ตาม จึงต้องใช้ยารักษาต้อหินในการควบคุมความดันตาแทน 

ต้อหินมุมปิด คืออะไร? 
ยากลุ่มที่ทำให้เกิดภาวะต้อหินมุมปิด คือ ยาลดภาวะซึมเศร้า (tricyclic antidepressants, monoamine oxidase inhibitors) ยาแก้แพ้ (antihistamines) ยารักษาโรคพาร์กินสัน ยารักษาโรคทางจิตเภท (antipsychotic) โดยกลุ่มเสี่ยงคือผู้ที่มีมุมตาแคบ 

สาเหตุการเกิด 

ต้อหินมุมเปิด 
เชื่อว่าตัวยาสเตียรอยด์เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะการสะสมของสาร glycosaminoglycansบริเวณมุมตามากขึ้นทำให้การระบายของน้ำในลูกตาออกจากตาเป็นไปได้น้อยลงซึ่งส่งผลทำให้เกิดความดันตาสูง  

ต้อหินมุมปิด 

เกิดจากตัวยากลุ่มอื่นๆ ทำให้ม่านตามีการขยายตัวมากขึ้นจึงไปปิดมุมตาทำให้การระบายน้ำในลูกตาออกจากลูกตาทำไม่ได้  

ปัญหา 

ภาวะต้อหินมุมเปิด 

ผู้ป่วยมักไม่รู้ตัวว่ามีความดันตาขึ้น เพราะมักไม่มีอาการแสดงใดๆในระยะแรกโดยมักตรวพบจากการมาตรวจเช็คตาโดยบังเอิญหรือในบางรายมาพบด้วยอาการตามัวทั้งสองข้างซึ่งมักเป็นในระยะรุนแรงแล้ว ดังนั้นผู้ป่วยโรคทางตาเช่นภูมิแพ้ที่ดวงตา ม่านตาอักเสบ หรือโรคทางกาย เช่น โรคหอบหืด connective tissue disease ที่ต้องมีการใช้ยาสเตียรอยด์ในการรักษาควรได้รับการตรวจสุขภาพตาจากจักษุแพทย์ 
ภาวะต้อหินมุมปิด 

อาการเช่น ปวดตา ตาแดง ตามัวเฉียบพลัน จึงมักจะมาพบแพทย์เร็ว 

แนวทางการรักษา 

·                     หากหยุดยาความดันตามักกลับสู่ภาวะปกติ 

·                     ในกรณีที่ผู้ป่วยเป็นโรคที่ต้องใช้ยาสเตียรอยด์อาจต้องพิจารณาให้ใช้ยาที่มีความรุนแรงลดลงหรือเลือกให้ยาลดอาการอักเสบกลุ่มอื่นแทน  

·                     บางกรณีที่หยุดยาสเตียรอยด์แล้วแต่ยังคงมีความดันตาสูงอยู่หรือผู้ป่วยที่มีโรคจำเป็นต้องใช้ยาสเตียรอยด์ในการรักษาโรคและไม่สามารถหยุดยาได้ควรได้รับการควบคุมความดันตาด้วยยารักษาต้อหินซึ่งจะเป็นไปตามดุลยพินิจของจักษุแพทย์ 

·                     ต้อหินมุมปิดที่เกิดจากการใช้ยาวิธีดีที่สุดคือการหยุดยา 

·                     การผ่าตัดมักเลือกใช้ในกรณีที่ยาหยอดรักษาต้อหินไม่สามารถควบคุมความดันตาให้กลับมาเป็นภาวะปกติได้ 

ข้อแนะนำ 

·                     ผู้ที่จำเป็นต้องใช้ยาสเตียรอยด์ที่มีส่วนผสมอยู่ควรได้รับการตรวจตาโดยจักษุแพทย์และติดตามตรวจความดันตาอย่างสม่ำเสมอ  

·                     หากหยุดยาแล้ว ควรตรวจเช็คจนแน่ใจว่าความดันตากลับสู่ภาวะปกติ 

·                     ผู้ป่วยที่ต้องใช้ยารักษาต้อหินในการควบคุมความดันตาต้องตรวจติดตามภาวะต้อหินกับจักษุแพทย์อย่างสม่ำเสมอ